özne nasıl bulunur ne demek?

Özne Nasıl Bulunur?

Özne, bir cümlede eylemi gerçekleştiren veya hakkında bilgi verilen kişi, hayvan veya nesnedir. Özne bulmak için şu adımları izleyebilirsiniz:

1. Yüklemi Bulun: Öncelikle cümlenin yüklemini (eylemi) tespit edin. Yüklem, cümlenin temelini oluşturur ve ne yapıldığını veya ne olduğunu gösterir.

2. "Kim?" veya "Ne?" Sorularını Sorun: Yüklemi bulduktan sonra, yükleme "Kim yaptı?" veya "Ne oldu?" sorularını sorun. Bu sorulara cevap veren kelime veya kelime grubu, özneyi oluşturur.

   • Örnek: "Ayşe kitap okudu." Yüklem: okudu. "Kim okudu?" Cevap: Ayşe. O halde özne Ayşe'dir.
   • Örnek: "Güneş parlıyor." Yüklem: parlıyor. "Ne parlıyor?" Cevap: Güneş. O halde özne Güneş'tir.

3. Özne Türlerini Tanıyın: Özne, farklı şekillerde karşımıza çıkabilir:

   • Basit Özne: Tek bir kelimeden oluşur. (Örn: Ahmet geldi.)
   • Bileşik Özne: Birden fazla kelimeden oluşur. (Örn: Ahmet%20ve%20Mehmet geldi.)
   • Gizli Özne: Cümlede açıkça belirtilmez, yüklemin şahıs ekinden anlaşılır. (Örn: Geldim. Özne: Ben)
   • Belirtili Özne: İsmin belirtme hal eki (-i, -ı, -u, -ü) almış halidir. (Örn: Ayşe'yi gördüm.)
   • Belirtisiz Özne: Yalın haldedir. (Örn: Ayşe geldi.)

4. Edilgen ve Dönüşlü Fiillere Dikkat Edin: Edilgen fiillerde, özne eylemi yapan değil, eylemden etkilenen taraftır. Dönüşlü fiillerde ise özne hem eylemi yapar hem de eylemden etkilenir.

   • Edilgen: Kitap okundu. (Kitap eylemden etkileniyor)
   • Dönüşlü: Ayşe yıkandı. (Ayşe hem yıkıyor hem de yıkanıyor)

Ek Notlar:

• Cümledeki sözcük öbeklerini doğru analiz etmek, özneyi bulmanıza yardımcı olacaktır.
• Özne genellikle cümlenin başında bulunur, ancak bazen ortada veya sonda da yer alabilir.
• Özne ve yüklem arasında uyum olması gerekir (tekillik-çoğulluk, şahıs). Bu uyuma dikkat etmek, özneyi doğru tespit etmenize yardımcı olur.